Gan nhiễm mỡ là căn bệnh không lây nhiễm qua đường hô hấp, ăn uống hay đường máu. Tuy vậy, nguyên nhân mắc bệnh rất dễ gặp, ai cũng có thể mắc phải.
Mục lục
1. Gan nhiễm mỡ là gì?
Gan là cơ quan vô cùng quan trọng của cơ thể, đóng vai trò quan trọng trong bài tiết, chuyển hóa cũng như nội tiết của cơ thể. Khi lá gan gặp vấn đề thì toàn bộ cơ thể cũng chịu tác động không nhỏ.
Ước tính có khoảng 5% nhu mô gan được cấu tạo từ lipid. Như vậy, bất kỳ số lượng lipid mà chiếm hơn 5% khối lượng gan có thể được coi là bệnh lý. Vì vậy có thể hiểu gan nhiễm mỡ là tình trạng lượng mỡ tích tụ tại gan chiếm hơn 5% trọng lượng gan.
Tuỳ theo lượng mỡ tích tụ mà bệnh được chia thành gan nhiễm mỡ độ 1, độ 2, độ 3. Ở giai đoạn đầu, gan nhiễm mỡ thường không phát sinh các triệu chứng rõ rệt nên rất khó phát hiện bệnh. Nếu không được điều trị kịp thời, gan nhiễm mỡ có khả năng cao phát triển thành viêm gan, xơ gan và ung thư gan.
2. Bệnh gan nhiễm mỡ có lây không?
Có nhiều thắc mắc lo lắng rằng khi ở gần người bệnh gan nhiễm mỡ thì có bị lây qua đường tiếp xúc trực tiếp, thức ăn, nước uống, vật dụng sinh hoạt, dịch tiết… hay không? Bệnh gan nhiễm mỡ có lây qua đường máu và đường sinh dục hay không?
Để trả lời được câu hỏi này chúng ta cần tìm hiểu nguyên nhân gây ra bệnh gan nhiễm mỡ. Nguyên nhân chung là do chức năng của gan bị rối loạn, các chất dinh dưỡng không được chuyển hoá hết để cơ thể sử dụng mà bị tích tụ tại gan dưới dạng mỡ. Một nguyên nhân khác là do dinh dưỡng không cân bằng, gan thiếu nguyên liệu làm việc như thiếu protein, choline, vitamin B12… dẫn đến chức năng của gan cũng bị suy giảm, đẩy nhanh tiến trình đọng mỡ trong gan.
Các bệnh gan khác do virus gây ra thì sẽ có khả năng lây nhiễm. Viêm gan B, viêm gan C lây truyền qua đường máu, từ mẹ sang con và qua quan hệ tình dục. Viêm gan A lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa, từ đồ ăn, thức uống bị nhiễm virus viêm gan A. Ngoài ra, vi rút viêm gan A cũng có có thể có trong bể bơi, trong đồ dùng gia đình, vật dụng sinh hoạt cá nhân, trong môi trường đất, nguồn nước…
Mặc dù bệnh gan nhiễm mỡ không lây lan trực tiếp, nhưng tình trạng suy giảm chức năng gan khi bạn đang mắc phải các bệnh gan khác lại là nguyên nhân hình thành mỡ thừa tại gan, trong đó có thể kể đến bệnh viêm gan C. Viêm gan C lại có khả năng lây truyền qua đường máu, từ mẹ sang con và qua quan hệ tình dục. Vì vậy phòng ngừa lây lan viêm gan C cũng là gián tiếp phòng ngừa gan nhiễm mỡ.
Ngoài ra, còn có nhiều nguyên nhân khác dẫn đến bệnh gan nhiễm mỡ. Tuy bệnh không lây trực tiếp nhưng bạn chớ vội chủ quan vì các nguyên nhân khác cũng rất thường gặp.
3. Nguyên nhân dẫn đến gan nhiễm mỡ
1. Rượu
Theo thống kê có tới 60% trường hợp người nghiện rượu mắc bệnh gan nhiễm mỡ. Bia rượu là giảm phân giải mỡ xấu và tăng tích lũy mỡ thừa làm mỡ bị ứ lại trong gan. Đồng thời, rượu bia làm giảm hoạt tính, ức chế men phân giải các lipoprotein trong máu gây ra tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid máu, khiến gan nhiễm mỡ.
2. Suy dinh dưỡng
Gầy gò, ốm yếu, suy dinh dưỡng, ăn uống không đủ chất sẽ làm cho gan không đủ nguyên liệu để duy trì chức hoạt động, dẫn đến tình trạng suy giảm chức năng, không thể chuyển hoá hết được các chất dinh dưỡng đi nuôi cơ thể. Hậu quả là các dưỡng chất bị chuyển thành mỡ và tích tụ lại trong gan.
3. Béo phì
Theo nghiên cứu, những người béo phì có nguy cơ tổn thương mô gan cao từ 61 -94%. Khi cơ thể thường xuyên ở trong tình trạng dư thừa chất béo, vượt ngưỡng cơ thể có thể hấp thu, gan không chuyển hoá hết được nên có hiện tượng tích tụ mỡ tại gan.
4. Thuốc
Một số loại thuốc có thể làm thay đổi quá trình tổng hợp protein, can thiệp vào quá trình chuyển hóa của lipoprotein, gây ra gan nhiễm mỡ như Methotrexate, Tamoxifen, Amiodarone và Axit Valproic. Đây là các loại thuốc đặc trị ung thư, rối loạn nhịp tim, rối loạn lưỡng cực, đau nửa đầu…
5. Đái tháo đường/ tiểu đường
Ở bệnh nhân đái tháo đường, do thiếu hụt insulin, glucose không thể đi vào các mô trong cơ thể dẫn đến thiếu năng lượng để duy trì hoạt động của các tế bào. Cơ thể buộc phải bù đắp năng lượng bằng cách tăng cường phân giải mỡ ở các cơ thành acid béo, đồng thời carbohydrate trong gan cũng biến đổi thành acid béo tự do, làm nồng độ acid béo cả trong máu và gan tăng cao. Acid béo đột ngột tăng khiến cho gan không kịp chuyển hóa và đào thải, gây ra bệnh gan nhiễm mỡ.
Các nguyên nhân khác cũng góp phần làm tăng tình trạng mỡ máu là hội chứng chuyển hóa, buồng trứng đa nang, đang mang thai, tiền sử viêm gan C…
4. Phòng ngừa gan nhiễm mỡ bằng cách nào?
Dựa vào các nguyên nhân gây ra bệnh gan nhiễm mỡ kể trên, bạn cần khắc phục ngay từ gốc để việc ngăn ngừa gan nhiễm mỡ có hiệu quả và dễ dàng hơn. Bên cạnh đó, bạn cần xây dựng cho mình một chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt lành mạnh như:
1. Giảm cân nếu thừa cân
Căn cứ vào chỉ số BMI, Nếu bạn thuộc nhóm thừa cân hay béo phì thì cần thực hiện chế độ giảm cân từ từ. Mỗi tuần giảm 0,5 kg là hợp lí nhất, không nên giảm quá nhanh 2 kg mỗi tuần, vì sẽ làm cơ thể thiếu hụt dinh dưỡng và năng lượng trầm trọng, các chức năng của gan cũng bị ảnh hưởng, tình trạng gan nhiễm mỡ sẽ trở nên nặng hơn.
2. Không uống rượu bia
Rượu bia làm chức năng phân giải của gan kém đi, không thải được hết chất độc acetaldehyde có trong rượu, nồng độ rượu trong máu tăng cao đột ngột sẽ làm cho các tế bào não bị tê liệt, rất dễ gây tử vong.
Ngoài ra, các lớp mỡ dưới da sẽ bị hòa tan vào máu dưới tác động của rượu. Lượng mỡ lớn sẽ làm tắc huyết quản. Nếu như khí huyết không tốt, huyết quản ở não, phổi sẽ xuất hiện hiện tượng tắc, gây ra chứng tắc mỡ toàn thân rất nguy hiểm, có thể gây tử vong.
Không những vậy, lượng glycogen trong gan bị giảm nhanh , gây nên chứng hạ đường huyết, nguy hiểm tới tính mạng.
Dạ dày và ruột cũng sẽ bị kích thích mạnh, do đó tạo nên hiện tượng xuất huyết các cơ quan tiêu hóa như dạ dày, ruột, dễ bị nôn ra máu, đại tiện ra máu.
Với những người uống rượu trong thời gian dài sẽ xảy ra tình trạng viêm gan, xơ gan không thể phục hồi.
3. Chế độ ăn uống lành mạnh
Để phòng ngừa gan nhiễm mỡ, bạn cần tuân thủ chế độ ăn uống bao gồm:
✔ ăn nhiều trái cây và rau quả
✔ ăn nhiều thực phẩm có chất xơ cao như đậu và ngũ cốc nguyên hạt
✘ dùng ít đường, muối, chất béo chuyển hóa trans, carbohydrate tinh chế, và chất béo no
✘ không dùng rượu.
✘ ăn ít chất béo và ít calo
4. Thận trọng khi dùng thuốc
Bất kỳ một loại thuốc nào khi vào cơ thể đều phải qua giải độc ở gan, vì thế bạn cần đề phòng tác dụng phụ độc hại của thuốc. Ngoài ra, bạn chỉ nên sử dụng thuốc khi có chỉ định từ bác sĩ chuyên khoa. Tuyệt đối không tự ý dùng các loại thuốc không rõ nguồn gốc và xuất xứ.
5. Tập thể dục thường xuyên
Tập thể dục thường xuyên giúp thúc đẩy quá trình trao đổi chất, đào thải chất độc trong cơ thể, tiêu hao mỡ thừa, ổn định huyết áp và hạ đường huyết. Ngoài ra hoạt động thể chất còn giúp tăng cường chức năng gan, thận, hệ tiêu hóa, giải tỏa căng thẳng và duy trì độ chắc khỏe cho hệ thống xương khớp.
Bạn nên dành 15 – 30 phút mỗi ngày để tập thể dục, và lựa chọn các bài tập phù hợp với tuổi tác, thể trạng sức khỏe của bản thân. Các bài tập đơn giản như đi bộ, chạy bộ, hít thở, tay không, cầu lông, bóng bàn, bóng chuyền, yoga cũng có tác dụng rất tốt, giúp tăng cường chức năng gan, ngăn ngừa mỡ tích tụ trong gan, giảm nguy cơ gan nhiễm mỡ.
6. Điều trị các bệnh lý nguyên nhân
Ngoài yếu tố dinh dưỡng và sinh hoạt, gan nhiễm mỡ còn có thể là hệ quả do các bệnh lý như suy tuyến yến, suy giáp, tiểu đường và các bệnh viêm gan siêu vi như viêm gan B, viêm gan C.
Vì vậy để giảm nguy cơ mắc bệnh, bạn nên thăm khám và tích cực điều trị các bệnh lý nguyên nhân. Ngoài nguy cơ gây gan nhiễm mỡ, các bệnh lý kể trên còn có thể gây xơ gan, suy gan, ung thư gan và một số biến chứng nguy hiểm khác.
7. Kiểm tra sức khỏe định kỳ
Khám sức khỏe định kỳ giúp bạn theo dõi được sức khỏe của bản thân và kịp thời phát hiện sớm bệnh gan nhiễm mỡ ngay từ khi chưa rõ các dấu hiệu, triệu chứng ban đầu.
Bệnh gan nhiễm mỡ tuy không lây nhiễm nhưng rất dễ mắc phải nếu chúng ta không thường xuyên để ý đến sức khoẻ của lá gan. Bạn cần chú ý xây dựng chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, điều trị tích cực các bệnh lý nguyên nhân để đạt hiệu quả phòng ngừa bệnh gan nhiễm mỡ được cao nhất.
Theo Fremo.vn
