Rối loạn lipid máu là một bệnh lý phổ biến, diễn ra rất âm thầm nên thường được phát hiện cùng bệnh tim mạch – nội tiết – chuyển hóa. Vậy rối loạn lipid máu có nguy hiểm không? Những biến chứng mà bệnh nhân có thể gặp là gì? Tất cả sẽ được giải đáp trong bài viết dưới đây!
Mục lục
Rối loạn lipid máu là gì?
Lipid là một chất béo vô cùng quan trọng, có vai trò cấu tạo màng tế bào và cung cấp năng lượng dự trữ. Trong cơ thể có ba loại lipid chính là Cholesterol, Triglyceride và Phospholipid. Cholesterol được vận chuyển trong máu bằng hai hợp chất Lipoprotein: HDL – C (Lipoprotein tỷ trọng cao) và LDL – C (Lipoprotein tỷ trọng thấp).
HDL – C hay còn gọi là mỡ tốt, đóng vai trò “dọn dẹp” chất béo dư thừa trong lòng mạch đến gan để đào thải qua đường mật. Ngược lại, LDL – C là yếu tố gây nên mảng xơ vữa động mạch nên còn được gọi với cái tên khác là mỡ xấu. Ngoài ra, một loại lipid khác chiếm tỷ lệ lớn trong máu là Triglyceride, khi tăng cao dẫn thường kèm theo tăng LDL – C và giảm HDL – C.
Rối loạn chuyển hóa lipid máu là một tình trạng bệnh lý của cơ thể, xảy ra khi các chỉ số lipid thay đổi bất thường, được xác định khi:
- Cholesterol toàn phần ≥ 200 mg/dL (5,2 mmol/L).
- HDL – Chholesterol < 40 mg/dL (1,0 mmol/L).
- LDL – Cholesterol ≥ 130 mg/dL (3,4 mmol/L).
- Triglyceride ≥ 200 mg/dL (2,3 mmol/L).
☛ Chi tiết đọc tại bài: Tổng quan về rối loạn chuyển hóa lipid máu
Cảnh báo tỷ lệ người mắc rối loạn lipid máu hiện nay!
Theo nghiên cứu của Viện Dinh Dưỡng Quốc Gia Việt Nam, có tới 29% người trưởng thành mắc rối loạn lipid máu. Bên cạnh đó, tại thành thị tỷ lệ này còn tăng đến báo động – 44%.
Rối loạn chuyển hóa lipid máu được gây ra bởi nguyên nhân nguyên phát và thứ phát. Các nguyên nhân nguyên phát thường do khiếm khuyết trong gen di truyền, khó kiểm soát và biểu hiện triệu chứng ngay từ lúc nhỏ. Mặt khác, các nguyên nhân thứ phát dẫn đến rối loạn lipid máu bắt nguồn từ:
- Chế độ ăn thiếu khoa học, cung cấp quá nhiều Cholesterol xấu từ thức ăn nhanh, đồ ăn chiên rán, nội tạng động vật,…
- Những thói quen xấu như lười vận động, hút thuốc lá, uống rượu bia cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh rối loạn mỡ máu.
- Đối tượng mắc bệnh nền như đái tháo đường, tăng huyết áp, bệnh thận,… khiến cho quá trình chuyển hóa bị ảnh hưởng, rất dễ dẫn đến rối loạn lipid máu.
Rối loạn lipid máu có nguy hiểm không?
Dấu hiệu của bệnh rối loạn lipid máu diễn ra rất âm thầm, chính vì thế người bệnh chỉ thăm khám khi chúng đã gây ra nhiều biến chứng lên các cơ quan khác nhau. Hậu quả của rối loạn mỡ máu thể hiện rõ trên cơ thể người bệnh thông qua các biến chứng như:
Xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch là biến chứng sớm nhất của rối loạn lipid máu. Khi nồng độ các chất béo tăng cao, chúng sẽ lắng đọng lại trong thành mạch, gây hẹp đường kính bình thường và cản trở sự lưu thông của dòng máu. Hiện tượng xơ vữa động mạch có thể xảy ra ở nhiều hệ thống mạch quan trọng như mạch vành, mạch chi dưới, mạch cảnh,…
Ở giai đoạn đầu, xơ vữa động mạch thường không biểu hiện triệu chứng. Tuy nhiên, khi có tổn thương lòng mạch, người bệnh có thể cảm thấy đau ngực khi gắng sức, nhức đầu, chóng mặt, chuột rút, tê bì tay chân,…
Bệnh tim mạch vành
Rối loạn lipid máu liên quan đến 56% bệnh nhân mắc bệnh mạch vành, có thể đe dọa trực tiếp đến tính mạng nếu không được cấp cứu kịp thời.
Cơ chế của biến chứng này là do rối loạn lipid hình thành mảng xơ vữa ở động mạch vành làm cho lòng mạch bị thu hẹp, khiến người bệnh cảm thấy đau tức ngực, khó thở, mệt mỏi, tim đập nhanh,… Mảng xơ vữa dày lên khi vỡ ra sẽ kích hoạt các yếu tố đông máu trong cơ thể để hình thành khối máu đông. Lúc này, động mạch vành tắc nghẽn gây hoại tử cơ tim có thể dẫn đến nhồi máu cơ tim, suy tim.
Đột quỵ
Cũng giống như nhồi máu cơ tim, biến chứng đột quỵ ở người rối loạn lipid máu đang ở mức cao, lên đến 48%. Nguyên nhân gây ra đột quỵ là do mảng xơ vữa làm chậm quá trình lưu thông máu, khiến cho lượng máu nuôi não bị thiếu dẫn đến tai biến từ nhẹ đến nặng. Nếu không may mảng xơ vữa vỡ ra hình thành khối máu đông sẽ làm làm tắc nghẽn mạch máu tại não. Chỉ trong 1 – 2 phút, các tế bào não sẽ bị hoại tử và gây ra nhồi máu não.
Đột quỵ nếu không được cấp cứu kịp thời sẽ cướp đi mạng sống của người bệnh. Bên cạnh đó, những di chứng mà nhồi máu não để lại cũng rất trầm trọng, bao gồm động kinh, khó nói, liệt nửa người,…
Tăng huyết áp
Tăng huyết áp xảy ra khi mảng xơ vữa ngày càng lớn làm hẹp đường kính động mạch. Lúc này, tim phải co bóp mạnh hơn để tống máu qua chỗ hẹp, khiến cho huyết áp tâm thu ≥ 130mmHg và huyết áp tâm trương ≥ 80mmHg khi nghỉ ngơi.
Các triệu chứng của tăng huyết áp thường thoáng qua, không rõ ràng, bao gồm đau đầu, hoa mắt, ù tai, đau tức ngực,… Nếu hiện tượng này diễn ra trong thời gian dài kết hợp với tình trạng xơ vữa động mạch sẽ làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
Suy thận
Ở người trưởng thành, cứ sau 1 giờ thận sẽ lọc được khoảng 60 lít máu, tạo ra 7.5 lít dịch lọc. Rối loạn lipid dẫn đến tăng chất béo dư thừa trong máu, buộc thận phải làm việc với cường độ lớn hơn so với bình thường. Quá trình này kéo dài làm cho các tổ chức cạnh cầu thận và ống kẽ tổn thương không hồi phục. Chức năng bài tiết và hấp thu của thận giảm sẽ dẫn đến suy thận.
Những triệu chứng gợi ý của bệnh suy thận có thể kể đến như mệt mỏi, chán ăn, rối loạn tiểu tiện, đau quặn thận,…
Đái tháo đường
Đái tháo đường là một căn bệnh gây giảm chức năng tuyến tụy – nơi duy nhất sản sinh ra hormone Insulin. Hậu quả của rối loạn chuyển hóa lipid làm cho các acid béo trong máu tăng cao, gây ức chế chức năng điều hòa đường huyết của Insulin. Chính vì thế, người bị rối loạn mỡ máu không được điều trị kịp thời rất dễ mắc kèm đái tháo đường type II.
Những dấu hiệu ban đầu của tiểu đường mà người bệnh cần chú ý bao gồm uống nhiều, tiểu nhiều, tăng cảm giác đói, đau và tê bì tay chân, dễ bị nhiễm trùng,…
Viêm tụy cấp
Rối loạn lipid máu có nguy hiểm không và ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe con người? Căn bệnh này có thể làm tăng Triglyceride quá mức, khi vượt ngưỡng 20mmol/ L sẽ gây ra hiện tượng tắc mao mạch tụy. Vùng tụy bị thiếu máu sẽ khiến cho các tế bào sản xuất dịch tiêu hóa vỡ ra, chất béo tiếp xúc trực tiếp với men của tụy và làm tổn thương phần lớn vùng mô xung quanh.
Dấu hiệu cảnh báo viêm tụy cấp thường xảy ra sau một bữa ăn nhiều dầu mỡ. Bệnh nhân sẽ đau bụng dữ dội phải gập người lại, buồn nôn, sốt,… Nếu không được xử lý kịp thời, dịch tiêu hóa tràn ra ngoài ổ bụng dẫn đến viêm phúc mạc, đe dọa trực tiếp đến tính mạng người bệnh.
Gan nhiễm mỡ
Gan là bộ máy chuyển hóa chất béo, đào thải độc tố quan trọng nhất của cơ thể. Tuy nhiên, khi nồng độ lipid quá cao sẽ khiến cho gan bị quá tải, hậu quả là lượng Triglyceride đọng lại lớn hơn 5% trọng lượng gan. Tình trạng này được gọi là gan nhiễm mỡ, có thể tiến triển thành xơ gan, ung thư gan nếu không được điều trị kịp thời.
Ở giai đoạn sớm, gan nhiễm mỡ sẽ được phát hiện thông qua các triệu chứng như đau hạ sườn phải, buồn nôn, nôn, chán ăn, mệt mỏi,… Khi bệnh đã tiến triển đến mức độ 3 – 4, bạn sẽ nhận thấy những dấu hiệu đặc trưng như nốt sao mạch, vàng da, vàng mắt,…
Kiểm soát lipid máu bằng cách nào để ngăn ngừa biến chứng?
Người được chẩn đoán rối loạn lipid máu ngoài việc tuân theo chỉ định bác sĩ cần xây dựng cho mình kế hoạch điều trị cụ thể, ngăn ngừa biến chứng thông qua các phương pháp đơn giản như:
Về dinh dưỡng
Nhiều người lầm tưởng rằng bệnh nhân bị rối loạn mỡ máu nên hạn chế tuyệt đối chất béo trong khi thành phần này chia làm 2 loại là chất béo tốt và chất béo xấu. Chính vì thế, ngoài việc cân bằng các chất dinh dưỡng thiết yếu trong khẩu phẩn ăn thì bạn cũng nên chú ý những điểm sau đây:
- Bổ sung chất xơ và khoáng chất từ rau xanh, trái cây ít đường: cam, chanh, bưởi, ổi,… để nâng cao sức đề kháng của bản thân.
- Ưu tiên chọn lựa chất béo tốt, giàu Omega – 3 có nhiều trong cá hồi, cá thu, cá mòi, dầu oliu, quả óc chó, hạt lanh,…
- Nên thay thế Protein động vật thành Protein thực vật từ các loại đậu: đậu nành, đậu đỏ, đậu xanh,…
- Hạn chế các chất béo có hại trong đồ ăn chiên rán, da và nội tạng động vật, bơ, sữa và các chế phẩm từ sữa,…
- Giảm sử dụng dầu ăn, muối, đường quá nhiều. Đặc biệt, các thực phẩm chứa nhiều đường tinh chế như nước ngọt, bánh quy, snack, bánh mì,… cũng nên tránh xa.
☛ Chi tiết tham khảo: Rối loạn lipid máu nên ăn gì kiêng gì?
Về vận động
Vận động là một phương pháp vô cùng đơn giản để thúc đẩy quá trình tuần hoàn, tăng đào thải chất béo xấu ra khỏi lòng mạch. Bên cạnh đó, thói quen tập thể dục thường xuyên còn giúp cơ thể bạn dẻo dai hơn, ngăn ngừa nguy cơ mắc bệnh béo phì, tích tụ mỡ thừa.
Bạn có thể lựa chọn bài tập vận động theo sở thích của mình, như đi bộ, đạp xe, bơi lội, yoga,… Mỗi ngày nên dành ít nhất 30 phút để thực hiện, đều đặn 3 – 4 ngày/ tuần. Điều này sẽ khiến cho bạn luôn tràn đầy năng lượng và loại bỏ được suy nghĩ căng thẳng, mệt mỏi.
Loại bỏ thói quen xấu
Những thói quen xấu như lười vận động, hút thuốc lá, uống rượu bia,… không chỉ khiến cho chất lượng cuộc sống giảm sút mà còn làm cho tình trạng rối loạn lipid máu càng thêm trầm trọng. Thay đổi một thói quen không phải điều dễ dàng, vậy nên bạn cần kiên trì và xây dựng một kế hoạch lâu dài, bền vững.
Thay vì suy nghĩ nhiều đến chúng, hãy “bù đắp” thời gian rảnh bằng những công việc giải trí nhẹ nhàng như nghe nhạc, làm vườn, trò chuyện với gia đình, hay học thêm một kỹ năng mới. Điều này sẽ giúp bạn phát triển bản thân, đồng thời ngăn ngừa các biến chứng về tim mạch từ những thói quen xấu.
Sử dụng thuốc
Nếu duy trì các phương pháp đơn giản trên từ 2 – 3 tháng mà không cải thiện chỉ số mỡ máu, bác sĩ sẽ cân nhắc cho bạn sử dụng một số loại thuốc như:
- Statin: Là thuốc đầu tay trong điều trị rối loạn lipid máu, có tác dụng tăng HDL – C (mỡ tốt) và giảm mỡ xấu tích tụ trong máu. Tuy nhiên, nhược điểm của Statin là có thể gây ra tình trạng tiêu cơ vân khi dùng kết hợp với một vài dược phẩm khác, lưu ý cho người bị bệnh gan và thận.
- Fibrate: Có khả năng giảm Triglyceride cũng như tăng giữ HDL – C tại gan, cân bằng mỡ máu hiệu quả. Fibrate so với Statin an toàn hơn khi kết hợp với các thuốc khác, thế nhưng bạn cũng cần chú ý một vài tác dụng phụ như rối loạn tiêu hóa, tăng men gan, tăng men cơ,…
- Niacin (Vitamin PP): Có tác dụng giảm Triglyceride do ức chế phân hủy mô mỡ và giảm tổng hợp tại gan. Bên cạnh đó, Niacin cũng hỗ trợ tăng HDL – C để việc điều trị rối loạn lipid máu được hiệu quả hơn. Những tác dụng không mong muốn của Niacin bao gồm mặt đỏ phừng, ngứa, đầy hơi, chướng bụng, buồn nôn,…
☛ Chi tiết: Rối loạn lipid máu nên uống thuốc gì?
Fremo – thực phẩm chức năng điều hòa chỉ số mỡ máu
Nếu đang tìm kiếm một thực phẩm chức năng hỗ trợ giảm mỡ máu hiệu quả thì thảo dược lành tính Fremo là lựa chọn hoàn hảo. Với sự kết hợp ba loại dược liệu chính là Bụp giấm, Xạ đen và Giảo cổ lam, Fremo đã được nhiều khách hàng tin dùng trong thời gian dài.
Các nghiên cứu trên lâm sàng sau đó đã đưa ra kết quả đáng kinh ngạc: giảm Cholesterol 41,37%, Triglycerid 41,63%, LDL 27,77%, làm tăng HDL 9.87% – đem đến một ý nghĩa vô cùng quan trọng trong việc ngăn ngừa các biến chứng về tim mạch. Bên cạnh đó, Fremo còn phối hợp nhiều loại dược liệu quý có hoạt tính sinh học cao như táo mèo, nga truật, hoàng bá,…
Công dụng chính của Fremo chính là ức chế quá trình sinh tổng hợp và tăng thải trừ lipid ra khỏi cơ thể, đảm bảo duy trì mỡ máu ở mức ổn định. Đây cũng là sản phẩm mà những người mắc bệnh gan nhiễm mỡ, xơ vữa động mạch, béo phì,… đang tìm kiếm bấy lâu nay.
BẤM VÀO ĐÂY để đặt giao FREMO tại nhà
Tìm nhà thuốc có bán FREMO của Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam Ở ĐÂY
Lời kết
Chắc chắn rằng bài viết trên đã phần nào giúp bạn có cái nhìn tổng quan về căn bệnh, giải đáp thắc mắc rối loạn lipid máu có nguy hiểm không. Hy vọng rằng, những thông tin này sẽ hỗ trợ bệnh nhân điều trị một cách hiệu quả, nâng cao sức khỏe và đời sống của bản thân!
Tham khảo thêm tại:
https://vncdc.gov.vn/roi-loan-chuyen-hoa-lipid-mau-nd14588.html
https://dantri.com.vn/suc-khoe/roi-loan-lipid-mau-co-nguy-hiem-khong-20190513131245939.htm
