Triglyceride là một trong bốn chỉ số dùng để đánh giá sự rối loạn chuyển hoá mỡ máu. Dựa trên việc xem xét các chỉ số này, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp dự phòng và điều trị hợp lý. Vậy Triglyceride máu là gì? Nồng độ Triglyceride máu cao có nguy hiểm không? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết dưới đây.
Triglyceride máu là gì?
Triglyceride hay còn gọi là chất béo trung tính có nhiều trong mỡ động vật và dầu thực vật. Trong các bữa ăn, nếu lượng calo hấp thụ lớn hơn lượng calo tiêu thụ, chúng sẽ được chuyển thành Triglyceride.
Trong cơ thể, Triglyceride tích trữ chủ yếu ở các mô mỡ, tế bào gan và chỉ một phần rất nhỏ được vận chuyển trong máu. Khi cơ thể tích trữ quá nhiều Triglyceride sẽ dẫn đến nồng độ Triglyceride máu cao.
Chỉ số Triglyceride bao nhiêu là bình thường, bao nhiêu là cao?
Để xác định Triglyceride máu có cao không, người bệnh sẽ được xét nghiệm máu, trước khi lấy máu bệnh nhân sẽ nhịn ăn 8 – 12 giờ. Theo Viện Tim, Phổi, Máu quốc gia (Hoa Kỳ), đánh giá Triglyceride máu ở người trưởng thành được chia thành 4 mức như sau:
– Chỉ số Triglyceride trung bình: dưới 150 mg/dl
– Chỉ số Triglyceride ở mức ranh giới cao: từ 151 mg/dl đến 199 mg/dl
– Chỉ số Triglyceride mức cao: trên 200 mg/dl
– Chỉ số Triglyceride rất cao: trên 500 mg/dl
☛ Tham khảo đầy đủ tại: Xét nghiệm Triglyceride máu là gì? Khi nào cần thực hiện?
Nguyên nhân làm tăng chỉ số Triglyceride máu
Có nhiều nguyên nhân làm tăng Triglyceride máu bao gồm nguyên nhân thứ phát (di truyền) và nguyên nhân nguyên phát (mắc phải), thông thường Triglyceride máu cao thường do cả hai nguyên nhân.
Nguyên nhân nguyên phát
Nguyên nhân nguyên phát gây tăng Triglyceride máu nặng ở người trưởng thành hay gặp nhất là do tình trạng di truyền nhiễm sắc thể trội, theo thống kê thì tỷ lệ hiện mắc là từ 1 – 2% đến 5 – 10 % dân số. Ngoài ra có một số nguyên nhân khác hiếm gặp khác như thiếu LPL, đột biến apolipoprotein C-II và một số đột biến khác gây giảm gắn kết với LDL.
Nguyên nhân thứ phát
Các nguyên nhân thứ phát của tăng Triglyceride gồm: bệnh lý, rối loạn chuyển hoá, chế độ ăn, thuốc.
Bệnh lý
Một số bệnh lý như bệnh đái tháo đường, hội chứng chuyển hoá, suy giáp, hội chứng thận hự, bệnh lupus ban đỏ hệ thống là những bệnh có thể gây tăng nồng độ Triglyceride máu.
Rối loạn chuyển hoá
Ở phụ nữ mang thai nồng độ Triglyceride tăng là bình thường, tuy nhiên nếu tăng ở mức quá cao thì bác sĩ sẽ khuyên bạn thay đổi chế độ ăn hoặc sử dụng thuốc. Nguyên nhân tăng chỉ số này là do sự kích thích giải phóng các Triglyceride dự trữ trong quá trình hình thành nhau thai của các hormon estrogen, progesterone và lactogen.
Chế độ ăn
Chế độ ăn ảnh hưởng lớn đến nồng độ Triglyceride trong máu, đặc biệt là ăn nhiều đồ ăn giàu tinh bột và chất béo bão hoà. Ngoài ra, uống nhiều rượu cũng ảnh hưởng đến Triglyceride máu, bởi vì rượu kích thích gan sản xuất acid béo giải phóng vào máu, vì vậy nếu trong bữa ăn uống rượu và tiêu thụ thêm nhiều thức ăn giàu chất béo Triglyceride máu sẽ tăng đột biến.
Thuốc
Một số loại thuốc có thể gây tăng nồng độ Triglyceride máu như: thuốc tăng cường estrogen, thuốc chẹn beta không chọn lọc, thuốc lợi tiểu thiazide, chất ức chế protease, thuốc chống loạn thần và thuốc chống trầm cảm.
Biến chứng nguy hiểm nếu chỉ số Triglyceride máu cao
Biết được các biến chứng có thể gặp phải sẽ giải đáp được thắc mắc chỉ số Triglyceride cao có nguy hiểm không? Thông thường nồng độ Triglyceride cao không gây ra triệu chứng, tuy nhiên chỉ số này cùng với chỉ số Cholesterol có vai trò đánh giá sử chuyển hoá chất béo trong cơ thể.
Viêm tuỵ cấp
Tuỵ là một tạng nằm ở bên trái của bụng, có vai trò quan trọng trong việc điều hoà đường huyết (tiết insulin) và men tiêu hoá. Viêm tuỵ cấp là tình trạng tổn thương nhu mô tuyến tuỵ cấp từ nhẹ đến nặng và có thể gây tử vong. Nghiên cứu chỉ ra rằng viêm tuỵ cấp do tăng nồng độ Triglyceride máu chiếm 1 – 14 %. Triglyceride máu quá cao dẫn đến tăng các acid béo gây tổn thương tế bào nhu mô tuyến tuỵ, chính quá trình này giải phóng các chất trung gian gây viêm, các gốc tự do và hệ quả là gây viêm tuỵ.
Đái tháo đường tuýp 2
Bệnh đái tháo đường tuýp 2 là bệnh rối loạn chuyển hoá đặc trưng bởi sự tăng glucose trong máu do khiếm khuyết về tiết insulin hay sử dụng insulin.
Hội chứng chuyển hoá bao gồm 5 tình trạng: Triglyceride máu cao, huyết áp cao, tăng mỡ bụng, HDL (Cholesterol tốt) thấp, đường huyết lúc đói cao. Nồng độ Triglyceride máu cao sẽ làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường tuýp 2.
Bệnh tim mạch
Nồng độ Triglyceride máu cao gây cản trở dòng máu đến tim, do đó giảm lượng oxy mang đến tim gây các bệnh tim mạch. Nếu bạn có Triglyceride máu cao đồng thời mắc hội chứng chuyển hoá thì sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao gấp 2 lần người bình thường.
Đột quỵ
Đột quỵ là tình trạng tổn thương não gây ra bởi sự giảm cung cấp máu cho các tế bào não. Khi nồng độ Triglyceride máu ở mức cao có thể gây cản trở lưu lượng máu cung cấp cho não. Một số nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng ở phụ nữ lớn tuổi, nồng độ Triglyceride máu cao là nguy cơ hàng đầu gây đột quỵ.
Các bệnh về gan
Khi nồng độ Triglyceride không được kiểm soát sẽ gây tích tụ chất béo tại gan gây ra bệnh viêm gan mãn tính, điều này có thể dẫn đến sẹo vĩnh viễn ở gan, suy gan và ung thư gan. Trong bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu, người ta thấy rằng có hơn 10 % gan đã được thay thế bằng mô mỡ và một trong ba nguyên nhân phổ biến gây ra bệnh gan nhiễm mỡ là tăng nồng độ Triglyceride.
Ảnh hưởng đến chân
Việc tăng quá cao nồng độ Triglyceride sẽ dẫn đến hình thành các mảng bám trong lòng mạch, các mảng bám này sẽ tập trung chảy đến chân và lắng đọng tại đây, điều này có thể dẫn đến bệnh động mạch ngoại vi (PAD). Bệnh động mạch ngoại vi gây đau, mỏi chân nhất là lúc đi bộ, ngoài ra nó còn tăng nguy cơ nhiễm trùng chân và lòng bàn chân.
Sa sút trí tuệ
Sa sút trí tuệ là sự suy giảm chức năng não biểu hiện bởi suy giảm trí nhớ, suy nghĩ, ngôn ngữ, hành vi. Sự suy giảm này thường gặp ở người già, tuy nhiên nồng độ Triglyceride cao cũng là một yếu tố nguy cơ gây sa sút trí tuệ. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng tăng nồng độ triglyceride phá huỷ các mạch máu não và góp phần tạo nên loại protein độc hại có tên là amyloid.
Kiểm soát Triglyceride máu tăng cao như thế nào?
Nồng độ Triglyceride cao có thể gây nguy hiểm cho sức khoẻ cũng như tính mạng của bạn, do vậy kiểm soát nồng độ Triglyceride máu ở mức an toàn là điều rất cần thiết.
Lối sống lành mạnh
Xây dựng và duy trì một lối sống lành mạnh sẽ đem lại sức khoẻ bao gồm cả giảm Triglyceride máu.
– Tập thể dục đều đặn: Bạn nên tập luyện thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày, tập luyện thể dục đều đặn giúp làm giảm Triglyceride và tăng Cholesterol tốt. Điều này không quá khó nếu bạn lồng ghép các hoạt động thể chất vào công việc hằng ngày như thay vì dùng thang máy bạn có thể leo cầu thang hay đi dạo trong giờ giải lao.
– Giảm cân: Lượng calo được bổ sung trong bữa ăn dư ra sẽ được tích trữ dưới dạng mô mỡ, giảm calo vào sẽ làm giảm Triglyceride máu. Bí quyết để duy trì cân nặng lý tưởng đó là lượng calo vào ít hơn calo ra, bất kể lượng calo nạp vào có nguồn gốc từ tinh bột, chất béo hay lipid… ngoài ra bạn nên tập trung vào chế độ ăn nhiều rau củ quả, thịt nạc và các loại sữa ít béo.
- Quá trình giảm cân tập trung vào chế độ ăn giàu củ, thịt nạc và sữa ít béo
– Tránh ăn các thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột tinh chế: Các thực phẩm chứa nhiều đường và tinh bột tinh chế như bột mỳ sẽ làm tăng Triglyceride, bạn nên thay thế các thực phẩm này bằng các loại ngũ cốc nguyên hạt.
– Sử dụng các chất béo lành mạnh: Các chất béo được coi là có lợi cho cơ thể là những chất béo có trong thịt cá, hay trong dầu hoa cải, dầu ô liu.
– Hạn chế uống rượu: Rượu có nhiều calo và đường gây tăng nồng độ Triglyceride, do vậy nếu muốn giảm Triglyceride máu bệnh nhân nên cai rượu hoặc trong trường hợp không thể cai được bệnh nhân chỉ uống không quá một ly nhỏ mỗi ngày.
– Không nên ăn sau 8 giờ tối: Để làm giảm Triglyceride máu, người bệnh không nên ăn uống sau 8 giờ tối. Vì sau 8 giờ đêm thức ăn đưa vào khó hấp thu hơn, đồng thời đây là khoảng thời gian thường ít hoạt động thể chất, do đó chất béo dễ tích tụ hơn.
– Nghỉ ngơi hợp lý: Ngủ đủ giấc, không nên thức khuya, giữ tâm trạng vui vẻ, tránh căng thẳng.
Mời bạn theo dõi chuyên mục “Thông tin sức khoẻ” (đài truyền hình Hưng Yên), hướng dẫn điều chỉnh lối sống để giảm Triglyceride máu:
Sử dụng thuốc
Trong nhiều trường hợp, việc thay đổi lối sống vẫn chưa đủ để kiểm soát Triglyceride máu, bác sĩ sẽ kê cho bạn một hoặc một số thuốc điều trị Triglyceride máu. Một số nhóm thuốc thường được dùng trong điều trị mỡ máu bao gồm:
– Fibrate: Nhóm thuốc fibrate có tác dụng ức chế quá trình tổng hợp Triglyceride ở gan, giảm lipoprotein tỷ trọng thấp, ngăn ngừa sự hình thành các mảng xơ vữa động mạch. Các thuốc nhóm này bao gồm fenofibrate và gemfibrozil, nhóm fibrate có hiệu quả trong việc làm giảm Triglyceride máu, tuy nhiên có một số tác dụng không mong muốn khi sử dụng gồm gây viêm tuỵ, tăng men gan, giảm tiểu cầu, rối loạn cơ…
– Niacin: Niacin hay còn được gọi là acid nicotinic, thuốc này làm giảm chất béo trung tính và Cholesterol lipoprotein mật độ thấp (LDL) – loại Cholesterol “xấu”. Tuy nhiên cần tham khảo ý kiến của bác sĩ khi dùng với các thuốc khác bởi nó gây tương tác với một số thuốc và gây tác dụng phụ đáng kể.
– Acid béo omega-3: Có chứa nhiều trong dầu cá, có thể giúp giảm nồng độ Triglyceride máu, tuy nhiên nếu sử dụng dầu cá với mức độ cao có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ như rối loạn tiêu hoá, hạ huyết áp, tăng đường huyết…
Thảo dược có tác dụng hỗ trợ kiểm soát Triglyceride máu
Sử dụng thuốc hoá dược trong kiểm soát Triglyceride máu mang lại hiệu quả cao nhưng có thể gây một số tác dụng phụ không có lợi cho sức khoẻ.
Với mong muốn tìm ra giải pháp cho việc kiểm soát mỡ máu nói chung và Triglyceride nói riêng, Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ đã nghiên cứu tác dụng phối hợp của 3 vị thảo dược: Bụp giấm, Xạ đen và Giảo cổ lam.Tác giả của đề tài là PGS. TS. Nguyễn Minh Hà cùng các cộng sự cho biết nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế phẩm phối hợp ba dược liệu trên có tác dụng giảm 41.37 % Cholesterol, 41,62 % Triglyceride, 27,7 % LDL và tăng 9,87 % HDL – Cholesterol những số liệu này có ý nghĩa rất quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh về tim mạch.
Dựa trên đề tài, Công ty Cổ phần Công nghệ cao Thái Minh đã phát triển nên sản phẩm FREMO. Điểm nổi bật của sản phẩm là hiệu quả cao trong kiểm soát mỡ máu, thành phần hoàn toàn từ thiên nhiên do đó nếu sử dụng trong thời gian dài không gây ra tác dụng phụ. Công dụng chính của FREMO:
- Ức chế quá trình sinh tổng hợp lipid, giảm hấp thu lipid, từ đó đưa các chỉ số mỡ máu về ngưỡng an toàn.
- Giảm mỡ thừa tại gan, giảm tích trữ mỡ thừa trong cơ thể.
- Ngăn ngừa sự hình thành các mảng xơ vữa trong động mạch, từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch.
Tăng Triglyceride máu sẽ không quá nguy hiểm nếu có những biện pháp can thiệp một cách kịp thời. Nếu Triglyceride cao bạn hãy nhớ ngoài sử dụng thuốc thì nên tạo cho mình một chế độ sống lành mạnh. FREMO chúc bạn sớm kiểm soát được tình trạng của mình để sống vui khoẻ.
Tài liệu tham khảo
https://www.webmd.com/cholesterol-management/high-triglycerides-what-you-need-to-know
https://www.healthline.com/health/triglycerides#triglyceride-levels
https://www.healthgrades.com/right-care/cholesterol/7-dangers-of-very-high-triglycerides
http://benhvienthanhvubaclieu.com/plugin_upload/preview/news/847/284/tang-triglyceride-mau.pdf
