Xơ vữa động mạch cảnh là một bệnh lý phổ biến nhưng thường xảy ra âm thầm nên ít được phát hiện và điều trị sớm. Tuy nhiên, bạn có thể phòng tránh hoặc làm chậm lại quá trình này nếu có những kiến thức cơ bản về bệnh thông qua bài viết dưới đây.
Mục lục
- Xơ vữa động mạch cảnh là gì?
- Nguyên nhân gây ra bệnh xơ vữa động mạch cảnh
- Triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch cảnh
- Bệnh xơ vữa động mạch cảnh có nguy hiểm không?
- Xơ vữa động mạch cảnh có chữa khỏi được không?
- Bệnh xơ vữa động mạch cảnh được chẩn đoán như thế nào?
- Điều trị bệnh xơ vữa động mạch cảnh
- Sử dụng thuốc điều trị xơ vữa động mạch cảnh
- Giải pháp thảo dược hỗ trợ điều trị xơ vữa động mạch cảnh – FREMO
Xơ vữa động mạch cảnh là gì?
Động mạch cảnh là hệ thống động mạch cung cấp máu giàu oxy cho não, xuất phát từ động mạch chủ ngực đi lên chia thành 2 nhánh gồm động mạch cảnh trái và động mạch cảnh phải, sau đó chia nhánh nhỏ đi lên não.
Động mạch cảnh bình thường sẽ trơn láng, không bị thu hẹp, nhưng theo tuổi tác hoặc nguyên do nào đó mà mảng xơ vữa hình thành bám vào thành mạch, khiến động mạch bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn, được gọi là bệnh xơ vữa động mạch cảnh (bệnh động mạch cảnh).
Các mảng xơ vữa hình thành do sự lắng đọng của cholesterol, canxi và một số chất khác. Ngoài ra, các mảng bám có thể vỡ ra hình thành cục máu đông gây tắc mạch tại chỗ hoặc di chuyển lên não gây tắc mạch não. Điều này làm giảm cung cấp oxy và chất dinh dưỡng đến não dẫn đến tình trạng thiếu máu não, cơn đau đầu thoáng qua, nặng hơn có thể gây đột quỵ.
Bệnh động mạch cảnh là một trong các nguyên nhân chính gây ra đột quỵ và thiếu máu não thoáng qua. Những biến chứng này có khả năng làm tổn thương não vĩnh viễn và để lại nhiều di chứng.
☛ Tham khảo thêm: Bệnh xơ vữa động mạch
Nguyên nhân gây ra bệnh xơ vữa động mạch cảnh
Hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa tìm được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh xơ vữa động mạch cảnh. Tuy nhiên, có nhiều yếu tố thúc đẩy sự hình thành các mảng xơ vữa làm tăng nguy cơ mắc bệnh như:
1. Tiền sử gia đình
Nguy cơ mắc bệnh động mạch cảnh của bạn sẽ cao hơn nếu có người thân bị xơ vữa động mạch, bệnh động mạch cảnh hoặc bệnh mạch vành.
2. Cholesterol máu cao
Khi nồng độ cholesterol LDL và triglyceride máu cao, lượng dư thừa sẽ kết hợp với các chất khác tạo thành mảng bám tại thành động mạch, ngăn cản máu mang oxy đến não.
3. Huyết áp cao
Huyết áp được coi là cao nếu nó vượt quá hoặc duy trì ở mức 140/90 mmHg. Nếu bạn bị tiểu đường hoặc bệnh thận mãn tính, huyết áp cao được xác định là 130/80 mmHg, có thể cao hơn. Ở các bệnh nhân huyết áp cao, áp lực của máu lên thành động mạch quá lớn có thể làm suy yếu, tổn thương thành mạch. Điều này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho LDL-cholesterol lắng đọng cùng các chất khác tạo mảng xơ vữa.
4. Bệnh tiểu đường
Khi nồng độ đường huyết tăng cao, độ nhớt của máu tăng sẽ làm cản trở sự di chuyển của cholesterol trong máu. Đồng thời, bệnh tiểu đường còn làm giảm hiệu quả chuyển hóa các chất béo trong cơ thể. Điều này làm tăng lắng đọng cholesterol tại thành mạch tạo các mảng xơ vữa. Nguy cơ mắc bệnh động mạch cảnh của bạn sẽ cao gấp 4 lần so với bình thường nếu bạn bị bệnh tiểu đường.
5.Thừa cân, béo phì
Cân nặng dư thừa làm tăng nguy cơ mắc các bệnh cao huyết áp, xơ vữa động mạch và tiểu đường tạo điều kiện thuận lợi cho bệnh xơ vữa động mạch cảnh phát triển.
6. Hút thuốc lá
Hút thuốc có thể làm tổn thương và thắt chặt các mạch máu, hạn chế lượng oxy đến các cơ quan trong cơ thể. Nicotine trong thuốc lá có thể gây kích ứng màng trong của động mạch, làm tăng nhịp tim và co mạch máu. Ngoài ra, thuốc lá có hàng trăm chất độc gây tăng mức cholesterol xấu, giảm cholesterol tốt và tăng huyết áp. Đây đều là những yếu tố nguy cơ quan trọng dẫn đến xơ vữa động mạch.
7. Chế độ ăn uống và tập luyện thiếu lành mạnh
Chế độ ăn uống và tập luyện không lành mạnh đều có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh động mạch cảnh.
Thực phẩm có nhiều chất béo bão hòa, cholesterol, tinh bột, muối và đường, uống nhiều rượu bia… có thể làm trầm trọng thêm các yếu tố nguy cơ khác của bệnh động mạch cảnh. Bởi chúng làm tăng đường huyết và mỡ máu, đều là yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch.
Lối sống ít vận động là nguyên nhân gây ra hàng loạt các bệnh mãn tính như bệnh tiểu đường, cao huyết áp… Đây đều là những yếu tố nguy cơ xơ vữa động mạch đã nêu ở trên.
8. Tuổi già
Khi bạn già đi, nguy cơ bị xơ vữa động mạch sẽ tăng lên. Thống kê cho thấy tỉ lệ người mắc bệnh động mạch cảnh trên 80 tuổi lên đến 10% tổng số ca bệnh. Quá trình xơ vữa động mạch có thể bắt đầu từ lúc còn trẻ và phát triển trong nhiều năm trước khi có những triệu chứng rõ ràng.
Triệu chứng của bệnh xơ vữa động mạch cảnh
Xơ vữa động mạch cảnh diễn ra âm thầm có thể hàng chục năm, ở giai đoạn đầu của bệnh hầu nhưng không có triệu chứng cảnh báo. Chỉ đến khi gây thiếu hụt máu đến não, gây thiếu máu não thoáng qua hoặc đột quỵ thì mới xuất hiện các triệu chứng.
Các triệu chứng dưới đây của cơn thiếu máu não thoáng qua thường kéo dài trong vài phút tới 1 giờ rồi bình thường trở lại:
- Mất phối hợp vận động.
- Nhức đầu dữ dội.
- Có các vấn đề với giọng nói và ngôn ngữ, bao gồm cả mất tiếng.
- Cảm giác tê đột ngột và tạm thời ở cả hai bên mặt.
- Cảm giác ngứa ran đặc biệt ở cánh tay hoặc các bộ phận khác.
- Nhìn mờ, mất thị lực (mù một phần hoặc hoàn toàn).
- Hoang mang, mất cảm giác.
- Đột ngột suy giảm chức năng của một bộ phận bất kỳ trên cơ thể.
- Có các vấn đề về suy nghĩ, suy luận và trí nhớ.
Tuyệt đối không nên xem nhẹ các dấu hiệu này bởi nó có thể là cảnh báo cho một cơn đột quỵ nhỏ hoặc tổn tương não vĩnh viễn sẽ xuất hiện trong tương lai gần.
Bệnh xơ vữa động mạch cảnh có nguy hiểm không?
Xơ vữa động mạch cảnh làm giảm cung cấp máu giàu oxy và dinh dưỡng đến các cấu trúc của não dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Trong đó, tai biến mạch máu não hay còn gọi là đột quỵ là biến chứng nguy hiểm nhất của bệnh. Thống kê cho thấy xơ vữa động mạch cảnh gây ra khoảng 20 – 30% các ca nhồi máu não.
Khi nguồn cung cấp máu lên não bị tắc nghẽn một phần hoặc hoàn toàn sẽ gây ra đột quỵ. Thông thường, điều này xảy ra khi một cục máu đông làm tắc nghẽn mạch máu đến não. Nó cũng có thể xảy ra khi mạch máu não bị vỡ hoặc rò rỉ. Đột quỵ có thể gây tổn thương não vĩnh viễn và nặng hơn là tử vong. Thống kê cho thấy có khoảng 50% người bệnh đột quỵ tử vong và 90% người sống sót phải chịu những di chứng nghiêm trọng như:
- Rối loạn vận động: liệt nửa người hoặc cả người. Một số bệnh nhân có cảm giác yếu cơ, mất cảm giác, liệt chân, tay… khiến vận động khó khăn.
- Rối loạn ngôn ngữ: nói ngọng, nói lắp, khó nói cười, giảm khả năng diễn đạt bằng ngôn từ, thậm chí là không thể nói được.
- Suy giảm thị lực: nhiều bệnh nhân bị mờ một bên hoặc cả 2 bên mắt, thậm chí có thể bị mù.
- Mất trí nhớ: do các tế bào thần kinh trong não không được cung cấp oxy dẫn đến tổn thương không hồi phục khiến bệnh nhân mất trí nhớ, hay quên, không tỉnh táo…
- Trầm cảm: bệnh nhân sau đột quỵ gặp nhiều khó khăn trong việc giao tiếp, nhận thức và vận động nên rất dễ tạo cảm giác căng thẳng, lo âu dẫn đến trầm cảm.
Xơ vữa động mạch cảnh có chữa khỏi được không?
Xơ vữa động mạch cảnh là một bệnh lý nguy hiểm rất khó để chữa khỏi hoàn toàn. Ngay cả khi bạn đã thực hiện các can thiệp phẫu thuật động mạch cảnh, nong mạch và đặt stent thì nguy cơ tái phát lại vẫn rất cao. Tuy nhiên, bạn có thể làm chậm sự phát triển của bệnh, làm giảm nguy cơ đột quỵ bằng cách xây dựng một lối sống lành mạnh.
Hãy đi khám sức khỏe định kỳ và chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa xơ vữa động mạch cảnh để đảm bảo sức khỏe ổn định và điều trị kịp thời khi có dấu hiệu bất thường.
Bệnh xơ vữa động mạch cảnh được chẩn đoán như thế nào?
Xơ vữa động mạch cảnh là bệnh lý diễn biến âm thầm có thể kéo dài hàng chục năm. Vậy nên, rất khó để phát hiện ra bệnh ở giai đoạn đầu. Hầu hết, các bệnh nhân được chẩn đoán xơ vữa động mạch cảnh một cách tình cờ khi kiểm tra sức khỏe hoặc khi đã xuất hiện những triệu chứng của bệnh.
1. Tiền sử bệnh
Khi đến khám bệnh, bác sĩ sẽ tìm hiểu xem bạn có bất kỳ yếu tố nguy cơ nào dẫn đến bệnh động mạch cảnh hay không thông qua một số câu hỏi dưới đây:
- Trong gia đình bạn đã có người thân nào từng bị xơ vữa động mạch, động mạch cảnh hay động mạch vành chưa?
- Họ cũng sẽ hỏi bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của một cơn đột quỵ nhỏ hoặc đột quỵ hay không?
- Các thuốc mà bạn đang sử dụng.
- Bệnh lý: bệnh tiểu đường, cao huyết áp…
- Thói quen uống rượu bia, hút thuốc lá.
2. Khám động mạch cảnh
Để kiểm tra động mạch cảnh, bác sĩ sẽ lắng nghe chúng bằng ống nghe. Họ sẽ lắng nghe âm thanh trong động mạch cảnh được gọi là bruit. Âm thanh này có thể cho thấy lưu lượng máu bị thay đổi hoặc giảm do tích tụ mảng bám. Để có kết luận chính xác, bác sĩ có thể đề nghị làm thêm các xét nghiệm cận lâm sàng.
3. Chẩn đoán hình ảnh
Các kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh sau đây có thể được sử dụng để kiểm tra các mạch máu ở cổ và não để chẩn đoán xơ vữa động mạch cảnh:
Siêu âm Doppler động mạch cảnh: đây là phương pháp phổ biến nhất để chẩn đoán bệnh động mạch cảnh. Siêu âm không đau, không gây hại, cho hình ảnh bên trong động mạch cảnh và sự di chuyển của máu. Từ đó giúp chẩn đoán vị trí xơ vữa và đánh giá được mức độ hẹp của động mạch cảnh.
Chụp X-quang động mạch cảnh: Biện pháp này được sử dụng khi kết quả siêu âm không rõ ràng hoặc chưa cung cấp đủ thông tin cho bác sĩ. Ảnh chụp X-quang cho biết vị trí chính xác của mảng xơ vữa và đánh giá mức độ tắc hẹp trong các mạch máu.
Chụp mạch cộng hưởng từ: sử dụng từ trường vô hại để cung cấp hình ảnh chi tiết của các động mạch trong não giúp chẩn đoán vị trí, mức độ tắc hẹp các động mạch với độ chính xác tương đương với chụp X-quang.
Chụp cắt lớp vi tính: cho biết tình trạng huyết khối, đánh giá tình trạng tắc hẹp động mạch cảnh giúp loại trừ các tổn thương nội sọ và xác định sự hiện diện của nhồi máu não mới và cũ. Kỹ thuật này thường cho kết quả rõ và chính xác hơn siêu âm Doppler động mạch cảnh.
Điều trị bệnh xơ vữa động mạch cảnh
Việc điều trị xơ vữa động mạch cảnh phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của tình trạng bệnh cũng như các triệu chứng biểu hiện của người bệnh. Ở giai đoạn đầu, mục tiêu của điều trị là làm chậm phát triển của xơ vữa động mạch cảnh, giảm lượng cholesterol máu và kiểm soát các bệnh mãn tính. Đối với những trường hợp nặng, phẫu thuật được thực hiện để mở động mạch và loại bỏ các mảng bám gây tắc nghẽn trong mạch máu.
1. Thay đổi lối sống lành mạnh
Ngoài việc điều trị chứng xơ vữa động mạch hoặc các rối loạn tiềm ẩn khác bằng thuốc, phẫu thuật, bạn vẫn cần thay đổi lối sống để ngăn ngừa hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh.
- Ngừng hút thuốc lá: thuốc lá có nhiều chất độc hại gây phá hủy mạch máu, là yếu tố nguy cơ gây xơ vữa động mạch cảnh. Trong vòng vài năm sau khi bỏ thuốc, nguy cơ đột quỵ của một người từng hút thuốc tương tự như người không nghiện thuốc lá.
- Duy trì cân nặng hợp lý: thừa cân tạo điều kiện cho các yếu tố nguy cơ khác của xơ vữa động mạch cảnh như huyết áp cao, bệnh tim mạch, tiểu đường… Bạn hãy xây dựng một chế độ ăn hợp lý và tập luyện thường xuyên để đặt cân nặng phù hợp.
- Hạn chế cholesterol và chất béo: cắt giảm chất béo bão hòa trong khẩu phần ăn có thể làm giảm sự tích tụ của các mảng bám trong động mạch của bạn. Bạn nên thay thế bằng các chất béo không bão hòa có trong dầu ô liu, cá hồi, hạt lanh, đậu nành…
- Ăn nhiều loại trái cây và rau quả: chúng chứa các chất dinh dưỡng như kali, folate và chất chống oxy hóa, có thể bảo vệ cơ thể ngăn ngừa đột quỵ. Đồng thời giúp kiểm soát chỉ số cholesterol làm chậm phát triển tình trạng bệnh.
- Hạn chế muối: lượng muối dư thừa (natri) có thể làm tăng huyết áp ở những người nhạy cảm với natri. Các chuyên gia khuyến cáo rằng người lớn khỏe mạnh nên ăn ít hơn 1.500 mg natri mỗi ngày.
- Luyện tập thể dục đều đặn: tập thể dục có thể làm giảm huyết áp, tăng mức HDL cholesterol – là cholesterol “tốt” và giúp củng cố các mạch máu và tim của bạn. Nó cũng giúp bạn giảm cân, kiểm soát bệnh tiểu đường và giảm căng thẳng. Bạn nên tập thể dục ít nhất 30 phút mỗi ngày và hầu hết các ngày trong tuần.
- Hạn chế rượu bia: không nên uống nhiều hơn 1 đến 2 đồ uống có cồn mỗi ngày. Các chuyên gia cho rằng, giới hạn rượu bia là 2 ly/ngày đối với nam và 1 ly/ngày đối với nữ.
- Kiểm soát tình trạng mãn tính. Kiểm soát các tình trạng như bệnh tiểu đường và huyết áp cao giúp bảo vệ các động mạch của bạn. Từ đó, làm giảm nguy cơ dẫn đến biến chứng đột quỵ.
2. Phẫu thuật cắt nội mạc động mạch cảnh
Cắt nội mạc động mạch cảnh chủ yếu dành cho những người có động mạch cảnh bị tắc nghẽn từ 50% trở lên. Phẫu thuật này sẽ loại bỏ các mảng xơ vữa giúp động mạch cảnh mở rộng, ngăn ngừa nguy cơ tai biến mạch máu não.
Đối với thủ thuật này, bác sĩ phẫu thuật sẽ thực hiện một vết mổ ở cổ của bạn để tiếp cận động mạch cảnh bị hẹp hoặc tắc nghẽn. Tiếp theo, họ sẽ loại bỏ mảng bám gây tắc của động mạch và loại bỏ lớp niêm mạc bên trong của động mạch đang ngăn dòng máu chảy.
Chống chỉ định cắt nội mạc động mạch cảnh đối với những trường hợp sau:
-
Bệnh nhân bị suy giảm thần kinh nghiêm trọng sau nhồi máu não.
-
Bệnh nhân bị tắc động mạch cảnh.
-
Bệnh mãn tính kèm theo, người cao tuổi vì ảnh hưởng đến tuổi thọ của bệnh nhân.
3. Tạo hình động mạch cảnh và đặt stent
Các bác sĩ sử dụng một thủ thuật gọi là nong động mạch để mở rộng động mạch cảnh và khôi phục lưu lượng máu lên não. Họ dùng một ống dài và mỏng gọi là ống thông có một quả bóng nhỏ đặt phía trên. Khi vào đúng vị trí tắc nghẽn trong động mạch cảnh, quả bóng được bơm căng để đẩy mảng bám ra ngoài dựa vào thành động mạch. Sau đó, một stent (một ống lưới nhỏ) sẽ được đưa vào để hỗ trợ thành động mạch bên trong. Stent cũng giúp ngăn chặn động mạch bị thu hẹp hoặc tắc nghẽn trở lại.
Tạo hình động mạch cảnh và đặt stent thường được thực hiện trên bệnh nhân không được chỉ định phẫu thuật cắt nội mạc động mạch cảnh. Đây là thủ thuật được cho là có hiệu quả và ít rủi ro hơn so với phẫu thuật truyền thống.
Sử dụng thuốc điều trị xơ vữa động mạch cảnh
Nếu thay đổi lối sống là không đủ, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát các yếu tố nguy cơ bệnh động mạch cảnh của bạn. Một số loại thuốc dưới đây thường được sử dụng trong điều trị xơ vữa động mạch cảnh:
1. Thuốc chống kết tập tiểu cầu
Thuốc chống kết tập tiểu cầu là phương pháp điều trị chính cho những người mắc bệnh động mạch cảnh. Chúng ngăn các tiểu cầu kết tụ lại với nhau, ngăn cản hình thành cục máu đông trong động mạch cảnh của bạn. Từ đó, có thể làm giảm nguy cơ dẫn đến đột quỵ. Ba loại thuốc phổ biến trong nhóm là: Aspirin, Ticlopidine, Clopidogrel.
2. Liệu pháp statin
Liệu pháp statin giúp kiểm soát mức cholesterol trong máu của bạn. Điều này giúp ngăn ngừa tích tụ các mảng bám trong động mạch cảnh. Do đó, bạn có thể giảm nguy cơ bị đau tim hoặc đột quỵ. Statin thường được kê đơn cho những bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim hoặc đã bị đột quỵ, những người có mức LDL cholesterol máu cao. Nhóm thuốc statin bao gồm các thuốc thường dùng như: atorvastatin , rosuvastatin , simvastatin , pravastatin và lovastatin…
3. Thuốc chống đông máu
Nếu bạn bị đột quỵ do cục máu đông, bạn có thể được bác sĩ kê đơn thuốc làm tan máu đông, hoặc thuốc phá cục máu đông. Loại thuốc này phải được dùng trong vòng 4 giờ kể từ khi có triệu chứng. Điều trị càng sớm, cơ hội phục hồi của bạn càng cao. Thuốc chống đông máu được sử dụng nhiều nhất hiện nay là wafarin.
Giải pháp thảo dược hỗ trợ điều trị xơ vữa động mạch cảnh – FREMO
Với mong muốn tìm ra một giải pháp an toàn giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch cảnh bằng cách kiểm soát cholesterol, Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam đã phối hợp 3 dược liệu: Bụp giấm, Xạ đen và Giảo cổ lam tạo thành sản phẩm FREMO.
Ưu điểm đột phá của FREMO là ở chỗ sản phẩm có hiệu quả tương đương với các thuốc điều trị mỡ máu phổ thông mà lại có nguồn gốc 100% từ thiên nhiên, có thể sử dụng lâu dài mà không gây ra tác dụng phụ. FREMO cho tác dụng giảm cholesterol 41,37%, triglyceride 41,63%, LDL 27,77%, làm tăng HDL 9,87% – điều này có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc giảm nguy cơ tai biến và đột quỵ.
FREMO cam kết hoàn lại 100% tiền nếu không cải thiện bất kỳ chỉ số mỡ máu nào sau 2 tháng sử dụng.
BẤM VÀO ĐÂY để đặt giao FREMO tại nhà
Tìm nhà thuốc có bán Fremo chính hãng của Viện Hàn lâm KH & CN Việt Nam TẠI ĐÂY
Gọi ngay tới tổng đài miễn cước 1800 1591 hoặc kết nối Zalo 0339129576 để được TS.BS Bùi Nguyên Kiểm và các dược sĩ chuyên môn tư vấn về tình trạng mỡ máu, gan nhiễm mỡ, bạn đang gặp phải.
Xơ vữa động mạch cảnh là một bệnh lý hết sức nguy hiểm. Bạn hãy chủ động thực hiện các biện pháp phòng ngừa bằng lối sống lành mạnh, sử dụng thảo dược hỗ trợ điều trị để đảm bảo tình trạng sức khỏe tốt nhất. Hi vọng những thông tin Fremo chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn có thêm những thông tin hữu ích về bệnh xơ vữa động mạch cảnh.
Bạn có thể xem thêm các thông tin về điều trị bệnh động mạch cảnh trong video dưới đây:
Nguồn tham khảo
- https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/carotid-artery-disease/symptoms-causes/syc-20360519
- https://emedicine.medscape.com/article/463147-overview#showall
- https://medlineplus.gov/ency/article/007427.htm
- https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/carotid-artery-disease
- https://benhvienthucuc.vn/nhung-dieu-can-biet-ve-xo-vua-dong-mach-canh/
- https://benhvienthucuc.vn/xo-vua-dong-mach-canh-la-gi-nguyen-nhan-trieu-chung-va-cach-dieu-tri/
